Μήπως χρειάζονται και οι οικιακές μας συσκευές διακοπές; Μήπως τις χρησιμοποιούμε πιο πολύ από ό,τι πρέπει;

Οι οικιακές συσκευές είναι γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Είτε πρόκειται για πλυντήριο και το ψυγείο, μέχρι τον απορροφητήρα, το κλιματιστικό και τη ρομποτική σκούπα, όλα δουλεύουν σχεδόν αδιάκοπα, εξυπηρετώντας τις ανάγκες μας και διευκολύνοντας τη ζωή μας. Τι γίνεται όμως όταν η χρήση αυτή ξεπερνά τα όρια; Μήπως τελικά οι οικιακές μας συσκευές έχουν και αυτές… ανάγκη από διακοπές; Ναι, σίγουρα ακούγεται κάπως παράδοξο και παράξενο, ότι ένα απλό μηχάνημα χρειάζεται «διάλειμμα». Ωστόσο, αν το καλοσκεφτεί κανείς, οι οικιακές συσκευές, όπως και κάθε μηχανή, έχουν όρια αντοχής. Όταν χρησιμοποιούνται συνεχώς, χωρίς παύσεις, σωστή συντήρηση ή με κακή χρήση, φθείρονται πρόωρα, εμφανίζουν βλάβες, γίνονται λιγότερο αποδοτικές και σε πολλές περιπτώσεις καταναλώνουν πολύ περισσότερη ενέργεια από το φυσιολογικό. H «κούραση» που προκαλείται από την υπερβολική χρήση είναι υπαρκτή, με τη μορφή φθοράς στα εξαρτήματα, μειωμένης απόδοσης και κινδύνου βλάβης. Το πρόβλημα συχνά δεν είναι απλώς το ότι δουλεύουν, αλλά το πώς δουλεύουν, πόσο συχνά και υπό ποιες συνθήκες.

• Πώς καταλαβαίνουμε ότι χρησιμοποιούμε υπερβολικά μια συσκευή;
  
  
• Τι προκαλεί η υπερβολική χρήση;
  
  
• Πότε και πώς να δώσουμε «άδεια» στις συσκευές μας;
  
  
• Ποιοι παράγοντες επιβαρύνουν τις συσκευές χωρίς να το καταλαβαίνουμε;
  
  
  

-Το πρώτο σημάδι είναι σχεδόν πάντα ο θόρυβος. Όταν, για παράδειγμα, ένα πλυντήριο ρούχων αρχίζει να κάνει περισσότερους κραδασμούς, να ακούγεται πιο έντονα ή να έχει πιο αργές κινήσεις, κάτι δεν πάει καλά. Η υπερβολική χρήση φθείρει το μοτέρ, τα ρουλεμάν, τα λάστιχα και τα φίλτρα.Παρόμοια είναι τα προβλήματα που εμφανίζονται και στα πλυντήρια πιάτων, στους απορροφητήρες και στις ηλεκτρικές σκούπες.

-Ένα δεύτερο σημάδι είναι η αυξημένη κατανάλωση ρεύματος. Αυτό μπορεί να σημαίνει φθαρμένο μοτέρ, βουλωμένα φίλτρα, εσωτερική φθορά ή λανθασμένη χρήση.

-Τρίτο εξίσου σημαντικό σημάδι είναι η μείωση της απόδοσης. Αν η ηλεκτρική σκούπα δεν τραβά όπως παλιά, αν το κλιματιστικό δεν ψύχει ή δεν θερμαίνει ικανοποιητικά, αν το πλυντήριο δεν καθαρίζει σωστά τα ρούχα ή τα πιάτα, τότε σίγουρα κάτι φταίει , και πολύ συχνά η υπερβολική χρήση είναι ένας από τους κύριους λόγους. Αξίζει επίσης να παρατηρήσουμε τον χρόνο χρήσης μέσα στη μέρα ή την εβδομάδα. Πόσες φορές βάζουμε πλυντήριο μέσα στην εβδομάδα; Λειτουργεί συνεχώς η καφετιέρα; Είναι διαρκώς σε «εγρήγορση» ο απορροφητήρας ή ο βραστήρας; Μήπως αφήνουμε το κλιματιστικό να δουλεύει 18 ώρες την ημέρα σε περίοδο καύσωνα; Όλα αυτά αυξάνουν δραματικά τον βάρος που καλείται να σηκώσει κάθε συσκευή και οδηγούν σε γρηγορότερη φθορά.

-Η πιο συχνή συνέπεια είναι φυσικά η φθορά. Όλα τα μηχανικά μέρη έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής. Όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται, τόσο πιο σύντομα φτάνουν στο τέλος της. Για παράδειγμα, ένα πλυντήριο ρούχων που έχει κατασκευαστεί για 1.500 κύκλους πλύσης, αν λειτουργεί 1-2 φορές την ημέρα, θα φτάσει το όριό του σε 2-3 χρόνια, ενώ σε φυσιολογικές συνθήκες θα μπορούσε να αντέξει και 8–10 χρόνια.

-Εξίσου σημαντική συνέπεια είναι οι συχνότερες βλάβες και συνεπώς ανάγκες επισκευής. Μια συσκευή που δουλεύει διαρκώς, ειδικά αν δεν έχει σχεδιαστεί για βιομηχανική χρήση, είναι λογικό να εμφανίσει προβλήματα νωρίτερα. Αυτό συνεπάγεται επιπλέον έξοδα για επισκευή, ανταλλακτικά ή το χειρότερο σενάριο,  πλήρη αντικατάσταση της συσκευής.

-Η αυξημένη κατανάλωση ρεύματος αποτελεί επίσης σημαντικό πρόβλημα. Όταν οι συσκευές φθείρονται ή λειτουργούν υπό πίεση, η ενεργειακή τους απόδοση μειώνεται. Πολλές φορές η σπατάλη αυτή δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή, όμως με την πάροδο των μηνών δημιουργεί επιβάρυνση στο κόστος ζωής, ενώ επιβαρύνει και το περιβάλλον.

Ας μην ξεχνάμε και το θέμα της ασφάλειας. Οι φθαρμένες ηλεκτρικές συσκευές μπορεί να αποτελέσουν πηγή κινδύνου, είτε από διαρροές ρεύματος, είτε από υπερθέρμανση, είτε ακόμη και από πυρκαγιές. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε συσκευές που έχουν επαφή με νερό (όπως πλυντήρια, θερμοσίφωνες και καφετιέρες), αλλά και σε αυτές που περιέχουν μοτέρ ή στοιχεία θέρμανσης.

Η έννοια των «διακοπών» για τις οικιακές συσκευές σημαίνει ουσιαστικά να μειώσουμε όσο γίνεται τη χρήση τους, να τις χρησιμοποιούμε πιο έξυπνα και να τους προσφέρουμε σωστή φροντίδα και συντήρηση.

Για παράδειγμα, το καλοκαίρι που πολλοί φεύγουν διακοπές, είναι μια καλή ευκαιρία να αδειάσουμε και να αποσυνδέσουμε το ψυγείο, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Αντίστοιχα, μπορούμε να απενεργοποιήσουμε την τηλεόραση από το ρεύμα, να κλείσουμε τελείως τα πλυντήρια, να καθαρίσουμε καλά τις συσκευές και να τις αφήσουμε για λίγες ημέρες εκτός λειτουργίας. Σε καθημερινή βάση, μπορούμε να μειώσουμε τη χρήση τους με απλές αλλαγές στη ρουτίνα μας. Αντί να βάζουμε το πλυντήριο πιάτων μισοάδειο κάθε βράδυ, μπορούμε να το γεμίζουμε πλήρως κάθε δύο ημέρες. Το πλυντήριο ρούχων μπορούμε να το χρησιμοποιούμε με μεγαλύτερα φορτία και λιγότερες πλύσεις. Αντί να σιδερώνουμε ρούχα κάθε μέρα, μπορούμε να μαζεύουμε όσα χρειάζονται και να το κάνουμε μία φορά την εβδομάδα. Σημαντική είναι επίσης και η σωστή συντήρηση. Το καθάρισμα των φίλτρων, η απομάκρυνση αλάτων, ο εξαερισμός και η προστασία από την υγρασία είναι απλές πρακτικές που βοηθούν στη διατήρηση της απόδοσης και της υγείας των συσκευών μας. Κάθε συσκευή έχει τις δικές της ανάγκες: για παράδειγμα, το κλιματιστικό πρέπει να καθαρίζεται τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο, ενώ η καφετιέρα χρειάζεται αφαλάτωση κάθε 1–2 μήνες.

-Ο υπερβολικός καθαρισμός είναι μία από τις κρυφές αιτίες. Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, αλλά το να βάζουμε πλυντήριο ρούχων ή πιάτων καθημερινά,χωρίς να είναι απολύτως απαραίτητο, είναι πολλές φορές το κύριο πρόβλημα.  

-Άλλος συχνός παράγοντας είναι η ελλιπής πληροφόρηση. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε ή δεν ενδιαφερόμαστε να μάθουμε πόσο συχνά πρέπει να καθαρίζουμε τα φίλτρα, πόσο φορτίο επιτρέπεται να βάλουμε στο πλυντήριο ή ποια είναι τα κατάλληλα απορρυπαντικά για την κάθε συσκευή. Αυτά τα «μικρά λάθη» αθροίζονται και οδηγούν σε σοβαρές φθορές με το πέρασμα του χρόνου.

-Τέλος, η χρήση συσκευών με παλαιά τεχνολογία μπορεί να επιβαρύνει πολύ το δίκτυο και την τσέπη μας. Ένα ψυγείο 15ετίας καταναλώνει πολλαπλάσια ενέργεια από ένα σύγχρονο ενεργειακής κλάσης Α+++. Μπορεί να αξίζει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο αντικατάστασης, όχι μόνο για λόγους εξοικονόμησης, αλλά και για την αποφόρτιση της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης στο σπίτι.

Η τεχνολογία έχει διεισδύσει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Οι οικιακές συσκευές δεν είναι πλέον πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα,  εργάζονται ασταμάτητα για εμάς, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Μας εξυπηρετούν, μας διευκολύνουν, μας γλιτώνουν χρόνο και κόπο. Όμως, όπως κι εμείς, έτσι κι αυτές χρειάζονται φροντίδα, παύσεις και μερικά διαλείμματα. Η συνεχής χρήση, χωρίς μέτρο και χωρίς σωστή συντήρηση, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε πρόωρη φθορά, σπατάλη ενέργειας και οικονομική επιβάρυνση. Το ζητούμενο δεν είναι να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε τις συσκευές μας, αλλά να μάθουμε να τις χρησιμοποιούμε έξυπνα, συνειδητά και με σεβασμό προς τα όρια και τις δυνατότητές τους. Όπως εμείς χρειαζόμαστε διαλείμματα για να συνεχίσουμε αποδοτικά, έτσι και οι «μικροί μας βοηθοί» στο σπίτι χρειάζονται σωστή χρήση, περιοδική ανάπαυση και τακτική φροντίδα για να μας υπηρετούν για πολλά χρόνια ακόμα. Βλέπουμε, λοιπόν, τις οικιακές μας συσκευές όχι ως άψυχα εργαλεία, αλλά ως πολύτιμους «συνεργάτες» στην καθημερινότητά μας. Τους προσφέρουμε τον απαραίτητο χρόνο, τη φροντίδα και τις μικρές «διακοπές» που τους αξίζουν. 

Γιατί όταν προσέχουμε τις συσκευές μας, αυτές μας το ανταποδίδουν,  με μακροχρόνια απόδοση, λιγότερες βλάβες και έναν πιο ισορροπημένο, βιώσιμο τρόπο ζωής!